Kazimierz Pasternak
Jednym z ustawowych obowiązków pracodawcy jest systematyczna ocena istniejących zagrożeń w miejscu pracy, które wpisują się w ochronę zdrowia i życia wykonujących pracę, z zachowaniem przepisów i zasad bezpieczeństwa pracy przy zastosowaniu najnowszych osiągnięć nauki i techniki. Identyfikacja zagrożeń związanych z wykonywaną pracą odbywa się w procesie oceny i dokumentowania ryzyka zawodowego oraz ustalania katalogu niezbędnych środków profilaktycznych zmniejszających to ryzyko lub całkowicie ich eliminujących. Obowiązkowo wykonuje to pracodawca w oparciu o stan faktyczny a nie uśrednione, teoretycznie opracowane wskaźniki. O wynikach ustaleń informuje pracownika w formie uzgodnionej w regulaminie pracy, będącego wewnątrzzakładowym źródłem prawa. Idąc dalej, pracodawca w świetle art. 227 § 1 ustawy Kodeks pracy jest zobowiązany stosować środki zapobiegające chorobom zawodowym i innym schorzeniom związanym bezpośrednio z wykonywaną pracą. Wykonuje to poprzez m.in.: utrzymywanie w stanie stałej sprawności urządzenia ograniczające lub eliminujące szkodliwe dla zdrowia czynniki środowiska pracy i każdorazowo przeprowadza, na swój koszt, badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia, rejestruje i przechowuje wyniki tych badań i pomiarów oraz udostępnia je pracownikom w sposób ustalony w regulaminie pracy.
Pracodawca w świetle ustawy obowiązkowo zapewnia, aby prace przy których istnieje możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia pracowników były wykonywane przez co najmniej dwie osoby w celu zapewnienia asekuracji. Te działania winny być wykonane po obowiązkowej konsultacji z pracownikami lub przedstawicielami organizacji związkowej służącej skatalogowaniu wykazu tych prac. Ponadto pracodawca nie jest zwolniony z obowiązku konsultacji wszystkich działań związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy z organizacjami związkowymi lub przedstawicielami pracowników (przy braku związków zawodowych). W trybie określonym w art. 2092 § 2 cytowanej ustawy, w razie wystąpienia bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia i życia, pracodawca jest zobowiązany do wstrzymania pracy z wydaniem pracownikom polecenia oddalenia się w miejsce bezpieczne.
Wedle art. 2093 § 1 i 2 tej ustawy, pracodawca jest obowiązany umożliwić pracownikom w sytuacjach wystąpienia bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia lub życia pracownika lub innych osób, podjęcia działań w celu uniknięcia niebezpieczeństwa – nawet, co bardzo ważne – bez porozumienia z przełożonym na miarę ich wiedzy i dostępnych środków technicznych nie ponosząc z tego tytułu jakichkolwiek niekorzystnych konsekwencji tych działań, pod warunkiem, że nie zaniedbali swoich obowiązków. Jednym z ustawowych zadań pracodawcy według art. 94 pkt. 2a w/w ustawy jest także organizowanie pracy w sposób zapewniający zmniejszenie uciążliwości pracy, zwłaszcza pracy monotonnej i pracy w ustalonym z góry terminie, według obowiązującego wykazu tych stanowisk.
Obowiązek uzgodnienia z organizacjami związkowymi prac szczególnie niebezpiecznych wymagających dużego wysiłku fizycznego lub umysłowego wykonywanych w porze nocnej realizuje pracodawca po uzyskaniu opinii lekarza medycyny pracy w oparciu o art. 1517 § 4 przedmiotowej ustawy.