Kazimierz Pasternak
Nieprzestrzeganie przepisów i zasad dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy przez osoby odpowiedzialne jest przestępstwem przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową. Wedle ustawy kodeks karny – kto będąc odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy nie dopełnia wynikającego stąd obowiązku i przez to naraża pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. W przypadku, jeśli sprawca działa nieumyślnie podlega grzywnie, karze ograniczenie wolności, albo pozbawienia wolności do roku. Nie podlega karze sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo. Dla przypomnienia odpowiedzialnym za ochronę zdrowia i życia oraz stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy jest pracodawca, bez możliwości ustawowej uwolnienia się z tego obowiązku, mimo zatrudnienia wyspecjalizowanej zakładowej służby bezpieczeństwa i higieny pracy. Obowiązek zapewnienia przez pracodawcę pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy jest jedną z podstawowych zasad prawa pracy.
Wielce odpowiedzialne ustawowe zadania do wykonywania w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy ma społeczna inspekcja pracy, która nie może bagatelizować już stwierdzonych faktów zagrażających zdrowiu i życiu pracowników i osób wykonujących pracę zarobkową jak i przekazanych w tej kwestii informacji. Tu nie może być miejsca na opieszałość i lekceważenie ustawowych obowiązków. Zakładowy społeczny inspektor pracy posiada w swojej ustawowej agendzie zalecenie, które po zastosowaniu może skutkować unieruchomieniem wadliwej maszyny, urządzenia czy innych elementów zakładowej rzeczywistości, zagrażającej zdrowiu i życiu. Społeczny inspektor pracy zawsze może skorzystać z pomocy inspektorów Państwowej Inspekcji Pracy, Urzędu Dozoru Technicznego, Wyższego Urzędu Górniczego i innych instytucji państwowego nadzoru nad warunkami pracy oraz związków zawodowych. Każde zaniechanie w tej materii może okazać się dramatyczne w skutkach dla zdrowia i życia człowieka w środowisku pracy.
Odpowiedzialności karnej w świetle ustawy kodeks karny podlega także – każdy, kto wbrew obowiązkowi nie zawiadamia w terminie właściwego organu o wypadku przy pracy lub chorobie zawodowej, albo nie sporządza lub nie przedstawia wymaganej dokumentacji. Pracodawca każdorazowo jest zobowiązany niezwłocznie zawiadomić na podstawie ustawy kodeks pracy, właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora o wypadku śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy. Pracodawca jest obowiązany niezwłocznie zgłosić właściwemu państwowemu inspektorowi pracy i inspektorowi sanitarnemu każdy przypadek podejrzenia choroby zawodowej. Obowiązek ten dotyczy także lekarza.
Mimo sankcji karnych zdarzają się przypadki, kiedy pracodawcy bagatelizują ustawowe obowiązki, zwyczajnie próbując ukrywać zdarzenia wypadkowe w miejscu pracy. A pracodawca jest zobowiązany w pierwszej kolejności do powołania zespołu powypadkowego z udziałem społecznego inspektora pracy w sytuacji zdarzenia wypadkowego. To także ustawowe zadanie.