Kazimierz Pasternak
Ustawowym obowiązkiem pracodawcy jest aktualizowanie wykazu prac szczególnie niebezpiecznych występujących w zakładzie pracy. Katalog tych prac, obowiązkowo konsultowany z zakładowymi organizacjami związkowymi, jest jednym z segmentów regulaminów pracy lub wprowadzany jest do zakładowego obiegu prawnego w innej formie obowiązującej w zakładzie pracy. Definicję prac szczególnie niebezpiecznych znajdziemy w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 września 1997 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz w innych przepisach prawnych, instrukcjach eksploatacji urządzeń i instalacji. W katalogu prac wykonywanych w zwiększonym zagrożeniu, utrudnionych warunkach, mogą każdorazowo znaleźć się prace uznane przez pracodawcę jako szczególnie niebezpieczne. Pracownicy wykonujący prace szczególnie niebezpieczne mają zapewniony ze strony pracodawcy bezpośredni nadzór przy wykonywaniu tych prac, odpowiednie środki zabezpieczające. Prace te każdorazowo poprzedzone są instruktażem pracowników obejmującym m.in.: imienny podział pracy, kolejność wykonywania zadań oraz ściśle określone procedury bezpieczeństwa i higieny pracy związane z wykonywaniem poszczególnych czynności. W miejscach wykonywania tych prac nie mogą przebywać osoby bez stosownych upoważnień.
Wedle rozporządzenia, pracami szczególnie niebezpiecznymi są roboty budowlane i rozbiórkowe oraz prace remontowe i montażowe prowadzone bez wstrzymania ruchu zakładu pracy lub jego części. Przed rozpoczęciem wykonywania tych robót pracodawca lub z jego upoważnienia osoba kierująca tymi pracami protokolarnie, ustalają szczegółowe warunki bhp z podziałem obowiązków w tym zakresie.
Pracami szczególnie niebezpiecznymi są te wykonywane w zbiornikach i kanałach, wnętrzach urządzeń technicznych i w innych niebezpiecznych przestrzeniach zamkniętych. Prace wykonywane w zbiornikach są prowadzone obowiązkowo na podstawie pisemnego zezwolenia pracodawcy przy stałym nadzorze, z zapewnieniem udzielenia natychmiastowej pierwszej pomocy pracownikowi będącemu w zbiorniku.
W ustawowo definiowanym katalogu prac szczególnie niebezpiecznych są i te wykonywane przy użyciu materiałów niebezpiecznych. Obowiązkiem pracodawcy jest bieżące informowanie pracowników o ryzyku dla zdrowia i ich bezpieczeństwa związanym z procesem stosowania w praktyce tych materiałów oraz postępowania w sytuacjach awaryjnych.
W ustawowym katalogu prac szczególnie niebezpiecznych znajdują się także prace na wysokości, które w świetle rozporządzenia są wykonywane na powierzchni znajdującej się na wysokości co najmniej jednego metra nad poziomem podłogi lub ziemi.
Praca wykonywana na powierzchniach osłoniętych ze wszystkich stron pełnymi ścianami, do wysokości co najmniej 1,5 metra, niezależnie od wysokości nie mieści się w zestawie prac wysokościowych.