Mija 40. rocznica wyboru Karola Wojtyły na Stolicę Piotrową i przyjęcia przez niego imion swoich poprzedników – Jana Pawła II. W tych tygodniach z pewnością media odnotują tę doniosłą i historyczną rocznicę. Dzieje się tak nie od dzisiaj i częste zapominanie o dorobku tego Papieża w dziedzinie katolickiej nauki społecznej, robi wrażenie wymazania tej ważnej dziedziny ze świadomości społecznej.
Kto, jak kto, ale NSZZ „Solidarność” milczeć w tej kwestii nie może. Wszak Związek nasz zrodził się pod wpływem tego nauczania (pielgrzymka Jana Pawła II w 1979 r.) i dorastał w Jego obecności. Trzeba więc przypomnieć, że Karol Wojtyła jest autorem trzech encyklik społecznych, nazwanych już trylogią społeczną.
Pierwszą encykliką dotyczącą pracy ludzkiej było „Laborem exercens” (14.09.1981 r.), wydaną w 90 rocznicę pierwszej encykliki społecznej „Rerum Novarum” (Leon XIII, 15.05.1891 r.). Centralną tezą „Laborem excercens” jest stwierdzenie, że „praca ludzka stanowi najważniejszy punkt do rozwiązania kwestii społecznej”. Praca nie jest towarem, lecz rezultatem działań osoby ludzkiej i dlatego należy jej się godność. Stąd też stwierdzenie, że pracy należy się pierwszeństwo nad kapitałem a człowiek idzie przed zyskiem. W encyklice tej papież sporo miejsca poświęca związkom zawodowym, które jego zdaniem nie powinny się ograniczać tylko do zabezpieczenia warunków pracy i płacy, lecz winny dążyć do naprawy wszystkiego, co wadliwe w systemie posiadania środków produkcji, ich zarządzania i dysponowania.
Drugim społecznym dokumentem Jana Pawła II jest encyklika „Sollicitudo rei socialis” (30.12.1987 r.). Papież podkreśla w niej znaczenie katolickiej nauki społecznej dla współczesnego świata i rozwiązywania jego problemów zgodnie z zasadami etyki chrześcijańskiej. Podstawą do urządzenia społecznego jest świadomość godności człowieka i przysługujących mu praw.
Trzecią encykliką społeczną Jana Pawła II jest „Centesimus annus” (1.01.1991 r.) wydana w 100. rocznicę ukazania się „Rerum Novarum”. Jest to dokument wszechstronny, dotykający wielu obszarów życia społecznego i międzynarodowego. Dotyka zarówno sytuacji w krajach Europy Środkowej i Wschodniej po upadku komunizmu jak też kwestii własności, również własności intelektualnej i technicznej. W kwestii pracowniczej papież zaznacza, że przedsiębiorstwo jest zrzeszeniem nie tylko kapitałów, ale przede wszystkim osób, których praca winna być chroniona przez związki zawodowe. W zakończeniu encykliki Jan Paweł II potwierdza fundamentalne znaczenie osoby ludzkiej w społeczeństwie. Godność osoby ludzkiej powinna być kryterium budowania wszelkich społecznych instytucji.
Przywołana trylogia społeczna św. Jana Pawła II domaga się przede wszystkim znajomości zasad, które z tej trylogii wynikają, a także ich stosowaniu w życiu społecznym. Nie może w tej pracy zabraknąć NSZZ „Solidarność”, wszak preambuła do Statutu Związku stanowi, iż swe działania Związek opiera na katolickiej nauce społecznej. Żeby opierać, trzeba znać, na czym to oparcie polega.
Waldemar Bartosz