Marta Śnioch
Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 15 listopada 2023r. (P 7/22) stwierdził, że nieprzyznanie prawa do wyrównania emerytur czerwcowych z lat 2009-2019 osobom będącym w sytuacji tożsamej do sytuacji emerytów czerwcowych z lat kolejnych narusza zasadę równości wobec prawa i prawo do zabezpieczenia społecznego.
Sąd Okręgowy w Elblągu zwrócił się z pytaniem prawnym do Trybunału Konstytucyjnego w zakresie braku możliwości ustalenia wysokości emerytury na nowo na podstawie formuły kwartalnej waloryzacji składek na ubezpieczenia emerytalne i kapitału początkowego w przypadku osób, które wniosek o emeryturę zgłosiły przed 1 czerwca 2021r.
W sprawie rozpatrywanej przez Sąd w Elblągu złożenie wniosku o emeryturę przez ubezpieczoną w czerwcu 2010r. skutkowało przyznaniem świadczenia emerytalnego w niższej wysokości w porównaniu do wniosków, które zostały złożone w pozostałych 11 miesiącach roku.
Wynikało to z tego, że w tym przypadku nie miał zastosowania art. 17 ust. 1 i 2 ustawy zmieniającej ustawę o systemie ubezpieczeń społecznych (w zw. z art. 25a ust. 2 pkt 2 i ust. 2a ustawy emerytalnej). Na podstawie tego przepisu możliwe było wsteczne ustalenie wysokości emerytury na nowo z uwzględnieniem zmian dotyczących sposobu waloryzacji składek emerytalnych oraz kapitału początkowego. Przy czym dotyczyło to jedynie wniosków złożonych w czerwcu 2021r. Przepisy te nie obejmowały natomiast okresu wcześniejszego, przypadającego przed 1 czerwca 2021r.
W konsekwencji osoby, którym przyznano świadczenie emerytalne lub podjęto wypłatę tego świadczenia we wcześniejszym okresie, tj. m.in. w czerwcu w latach 2009 – 2019, czyli w okresie przypadającym przed 1 czerwca 2021r., zostały pozbawione prawa do kwartalnej waloryzacji emerytury.
Zdaniem Sądu Okręgowego w Elblągu prawo do waloryzacji emerytury nie powinno zależeć od miesiąca złożenia wniosku o świadczenie, czy miesiąca urodzenia ubezpieczonego.
Trybunał Konstytucyjny uznał, że ww. przepisy (tj. art. 17 ust. 1 i 2 ustawy zmieniającej ustawę o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z art. 25a ust. 2 pkt 2 i ust. 2a ustawy emerytalnej), w zakresie, w jakim pomijają emerytury przyznane przed 1 czerwca 2021r. są niezgodne z konstytucją (tj. art. 32 ust. 1 w zw. z art. 67 ust. 1, które dotyczą zasady równości wobec prawa i prawa do zabezpieczenia społecznego m.in. po osiągnięciu wieku emerytalnego). Oznacza to, że osobom, które miały ustaloną wysokość emerytury w czerwcu w latach 2009 – 2019, będzie przysługiwało wyrównanie świadczenia wraz z odsetkami. Będzie to jednak wymagało zmiany przepisów.