Marta Śnioch
Pracownikom za pracę w święto 1 lub 3 maja, które w 2024r. przypadały odpowiednio w środę i piątek, przysługuje inny dzień wolny od pracy, a w razie niemożności jego udzielenia – dodatek do zwykłego wynagrodzenia za ten czas w wysokości 100% za każdą godzinę pracy w święto. W przypadku nieudzielenia dnia wolnego pracownik może mieć też roszczenie do pracodawcy o wypłatę 100% dodatku z tytułu przekroczenia normy średniotygodniowej.
Pracownikowi, który wykonywał pracę w święto w przypadkach wymienionych w art. 15110 Kodeksu pracy, tj. m.in.:
• w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,
• w ruchu ciągłym,
• przy pracy zmianowej,
• w transporcie i w komunikacji,
• przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności,
• zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, oświaty, turystyki i wypoczynku,
pracodawca ma obowiązek zapewnić inny dzień wolny od pracy. Udzielenie dnia wolnego jest niezależne od liczby godzin przepracowanych w tym dniu (wyrok Sądu Najwyższego z 4 czerwca 1982 r., sygn. akt: III PZP 17/82). Jeżeli jednak pracownik wypracuje w dniu świątecznym więcej niż 8 godzin ma prawo do wynagrodzenia i dodatku za pracę nadliczbową wynagradzanych na ogólnych zasadach, chyba, że w zakładzie pracy obowiązują korzystniejsze od kodeksowych rozwiązania w tym zakresie.
Pracodawca powinien wyznaczyć dzień wolny za pracę w święto w ciągu okresu rozliczeniowego obowiązującego w zakładzie pracy. W sytuacji, gdy pracownik nie będzie mógł wykorzystać dnia wolnego w tym okresie (np. w wyniku choroby albo gdy święto będzie ostatnim dniem okresu rozliczeniowego), przysługuje mu 100% dodatek do zwykłego wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w święto. Z tytułu takiej pracy pracownik ma też prawo do 100% dodatku z tytułu przekroczenia normy średniotygodniowej, jeżeli dojdzie do takiego przekroczenia. Zatem w sytuacji, gdy pracownik wykorzysta dzień wolny za pracę w święto, nie ma już prawa do dodatku za pracę w takim dniu. W uchwale z 15 lutego 2006 r. (II PZP 11/05, OSNP 2006/11-12/17) Sąd Najwyższy uznał inaczej, stwierdzając, że: „W razie nieudzielenia przez pracodawcę w okresie rozliczeniowym innego dnia wolnego od pracy w zamian za dozwoloną pracę świadczoną w niedzielę lub święto, pracownikowi przysługuje za każdą godzinę takiej pracy tylko jeden dodatek przewidziany w art. 15111 § 2 in fine lub § 3 k.p.”.
Jednak prezentowane stanowisko spotkało się z dezaprobatą, bowiem prawo do omawianego dodatku jest wynikiem spełnienia różnych przesłanek uregulowanych w niezależnych od siebie przepisach Kodeksu pracy. Eksperci z zakresu prawa pracy wskazują w takiej sytuacji na konieczność wypłaty dwóch dodatków tj. z tytułu przekroczenia normy średniotygodniowej oraz za pracę w święto.
Ponieważ stanowiska w zakresie wynagradzania za pracę w święto są rozbieżne, pracodawca może zdecydować jak zapłaci za taką pracę.