Kazimierz Pasternak
Ustawa z dnia 13 marca 2003r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników zachowuje aktualność w przypadkach podejmowania przez pracodawcę tego rodzaju decyzji, które mogą przybierać coraz większe natężenie z uwagi na rosnące koszty produkcji, niekonkurencyjność i związaną z tym nieopłacalność. Ceny energii są tu kluczowym nośnikiem kosztów. Niestety, nic nie wskazuje na zmiany w tym zakresie, aby wyeliminować z obiegu krajowego i europejskiego zielony ład. Już ze wstępnych regulacji rządowych dowiadujemy się, że przepisy cytowanej ustawy stosuje się w razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę, a także na mocy porozumienia stron, jeżeli w okresie nieprzekraczającym 30 dni zwolnienie obejmuje co najmniej: 10 pracowników przy zatrudnieniu ogółem 100 pracowników, 10% pracowników przy zatrudnieniu co najmniej 100 jednak mniej niż 300 pracowników, lub 30 pracowników gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 pracowników lub więcej. Wyżej wymienione liczby obejmują pracowników, z którymi w ramach grupowego zwolnienia następuje rozwiązanie stosunków pracy z inicjatywy pracodawcy na mocy porozumienia stron, jeżeli dotyczy to co najmniej 5 pracowników. Z mocy ustawy pracodawca ma obowiązek skonsultować zamiar przeprowadzenia grupowego zwolnienia z zakładowymi organizacjami związkowymi, w szczególności po to, aby uniknąć lub zminimalizować rozmiary grupowego zwolnienia, albo ich przekwalifikowania. W pisemnym zawiadomieniu pracodawca informuje organizacje związkowe o przyczynach podjętej decyzji, liczbie zatrudnionych pracowników i grupach zawodowych objętych zamiarem grupowego zwolnienia, kryteriach zwolnienia, okresie trwania tego rodzaju działań. W przekazanej informacji znajdują się propozycje rozstrzygnięcia sporów pracowniczych i ewentualne wielkości świadczeń pieniężnych wypłacanych pracownikom z tego tytułu. Informacje te przekazywane są równolegle do Powiatowego Urzędu Pracy. W terminie nie dłuższym niż 20 dni od dnia zawiadomienia pracodawca i zakładowe organizacje związkowe zawierają porozumienie, które jest zakładowym źródłem prawa. Brak porozumienia upoważnia pracodawcę do realizacji zwolnień grupowych na podstawie wydanego regulaminu, co bez wątpienia pogarsza standardy zwalnianych pracowników. Pracodawca powiadamia również Powiatowy Urząd Pracy. Pracownikom objętym szczególną ochroną stosunku pracy pracodawca może jedynie wypowiedzieć dotychczasowe warunki pracy i płacy z wypłaceniem ewentualnego dodatku wyrównawczego do czasu trwania tej ochrony gdyby płace uległy zmniejszeniu. Organizacje związkowe mają wpływ na zwiększenie wymienionych w ustawie wysokości odpraw pieniężnych wypłacanych zwalnianym pracownikom. Najważniejsze jest jednak zminimalizowanie albo odstąpienie od tego rodzaju decyzji przy kurczącym się rynku pracy. Organizacje związkowe, w tym NSZZ „Solidarność”, który dysponuje niezłą grupą negocjatorów, mogą wpływać na łagodzenie pracowniczego dramatu.